Przez historię i sztukę do wiary

„Tam, gdzie wiara, historia i sztuka spotykają się ze sobą” – tak brzmiało hasło przewodnie sesję popularno-naukową zorganizowanej przez Siostry Klaryski od Wieczystej Adoracji, która odbyła się dzisiaj w Ząbkowicach Śląskich. Nawiedzający kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego dla modlitwy, jak i ci, którzy odnajdują tu również dobra kultury materialnej, konferencja przyniosła wiele niespodziewanych odkryć.

Już pierwsze wystąpienie wygłoszone przez Sobiesława Nowotnego, który mówił o „zawartość kuli z kościoła Klarysek w Ząbkowicach Śląskich – dokumentach, monetach i pieniądzach zastępczych” uświadomiło wszystkim zgromadzonym, iż historia kościoła, w którym zresztą odbywała się konferencja, jest opisem dziejów Ząbkowic Śląskich „w pigułce”. Właśnie zawartość owej kuli, która była weryfikowana i odnawiana przy każdej większej renowacji świątyni i klasztoru, pozwala odtworzyć skomplikowane losy społeczności, której część stanowiła najpierw dominikański, potem ewangelicki kościół posadowiony obecnie przy ul. Grunwaldzkiej.

Równie interesujące było przedłożenie Jerzego Organiściaka poświęcone dziejom klasztoru Dominikanów w Ząbkowicach Śląskich w okresie przedreformacyjnym. Ząbkowicka lokalizacja zakonu kaznodziejskiego była jedną z wielu tworzonych w XIV w. na terenie obecnego Dolnego Śląska. Jest też ściśle związana z początkiem miasta Ząbkowice Śląskie. Przede wszystkim jednak to z grona dominikanów wywodzi się trzech ząbkowickich męczenników, których relikwie znajdują się w prezbiterium kościoła. Oddali oni życie za wiarę trwając pomiędzy wiernymi mimo napaści husytów na miasto.

Pasjonujący się dziejami Ząbkowic Śląskich Kamil Pawłowski w bardzo interesujący sposób opowiedział dzieje ząbkowickiej gminy ewangelickiej 1812 – 1946, a więc kolejny etap funkcjonowania kościoła i klasztoru. Jego wystąpienie miało kontynuację w przygotowanej przez prelegenta ekspozycji muzealnej udostępnionej w budynku klasztornym. Dla wszystkich przybyłych wystawa była zaskoczeniem, gdyż okazało się, iż prowadzone prace renowacyjne kościoła i klasztoru Sióstr Klarysek, pozwoliły odkryć dla świata niezwykłe ślady minionych wieków. Zarówno bardzo starannie opracowane opisy, jak i prezentowane przedmioty są niewątpliwie bezcennymi zasobami świadczącymi o fascynującej historii klasztoru i miasta.

Po przerwie kawowej, podczas której Siostry Klaryski częstowały wszystkich wyśmienitymi domowymi wypiekami, wysłuchaliśmy referatu pt. „Dokumenty klasztoru Dominikanów w Ząbkowicach Śląskich w zbiorach Archiwum Państwowego we Wrocławiu”, który wygłosił Adam Stelmach. Zachowało się wprawdzie zaledwie dziesięć tzw. „jednostek dokumentowych”, lecz każdy z nich jest świadectwem zdarzeń, które kreowały nie tylko życie zakonników, ale i powiązanych z nimi wielu innych ludzi.

Ostatnie wystąpienie o Męczennikach na Śląsku, miał ks. Stanisław Wróblewski. W barwnej formie opowiedział zgromadzonym na konferencji o fazach rozwoju kultu męczenników Kościele katolickim, a następnie mówił o wyniesionych na ołtarze postaciach znanych na Dolnym Śląsku, m.in. o Błogosławionym księdzu Gerhardzie Hirschfelderze. Swoją wypowiedź zakończył szeroko rozwiniętym wątkiem dominikańskich męczenników z Ząbkowic Śląskich. Ojciec superior Mikołaj Carpentarius, ojciec kaznodzieja Jan Buda i diakon Andrzej Cantoris zginęli z rąk husytów tuż przed Wielkanocą 1428 r. W 1970 r. ich relikwie, wcześniej złożone w kościele pw. Św. Anny, wróciły do kościoła pw. Podwyższenia Krzyża Świętego, a więc do miejsca, w którym poświęcili się życiu zakonnemu, a potem oddali je w obronie wiary katolickiej. Prelegent zwrócił uwagę, iż nadal możliwe jest wszczęcie procesu beatyfikacyjnego tych trzech dominikanów. Zakończył swój wywód specjalną modlitwą przez wstawiennictwo męczenników ząbkowickich. Tekst tej modlitwy został zatwierdzony przez Biskupa Świdnickiego we wrześniu 2007 r.

Opiekunkami tego miejsca, w którym od ponad 60 lat trwa nieustająca Adorację Najświętszego Sakramentu, są Siostry Klaryski. Aleksandra Wolnik, która prowadziła zapowiadaną przez Portal AKCJA konferencję, zamykając dzisiejsze spotkanie zwróciła uwagę na fakt, że konferencja była w pewnym stopniu podsumowaniem prowadzonych od kilku lat rozległych prac restauracyjnych w obrębie kościoła i klasztoru. Jest to możliwe dzięki wsparciu, jakie od wielu lat udzielają Siostrom m.in. samorząd Gminy Ząbkowice Śląskie, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Pomoc ta nadal jest zresztą potrzebna, aby chronić skarby kultury materialnej oraz utrzymywać to szczególne miejsce duchowego skupienia.

(kk)

Modlitwa przez wstawiennictwo Męczenników Dominikańskich z Ząbkowic Śląskich

– ojca Mikołaja Carpentariusa, ojca Jana Budy i diakona Andrzeja Cantorisa. 

Wszechmogący i Miłosierny Boże,

Trzej Męczennicy Dominikańscy w 1428 roku oddali za Ciebie swoje życie. Poprzez okrutną śmierć męczeńską złożyli największe świadectwo o Tobie. Dla nich ta śmierć była dopełnieniem ich wielkiej miłości ku Tobie.

Napełnij nas duchem tych świadków wiary, byśmy za ich przykładem, przynajmniej w małych rzeczach codziennego życia, odważnie i z czystym sercem szli za Tobą w miłości, cierpliwości i wierności.

Zachowaj nas Boże Ojcze, za wstawiennictwem tych trzech Ząbkowickich Męczenników od wszelkich niebezpieczeństw duszy i ciała oraz udziel nam łaski, abyśmy po dobrym życiu na ziemi mogli oglądać Twoje Oblicze na wieki w niebie.

Przez Chrystusa Pana naszego. Amen.

( za pozwoleniem władzy kościelnej – Świdnica – 05.09.2007 r. )