Człowiek przez kulturę tworzy siebie

>> Człowiek przez kulturę tworzy siebie. << – mówił Jan Paweł II. Czy kultura jest jeszcze potrzebna człowiekowi? Odpowiedzi na to pytanie szukali słuchacze i gospodarze audycji nadawanej „na żywo” na antenie Radia Rodzina. Audycja miała miejsce w przeddzień Światowego Dnia Rozwoju Kulturalnego. Program z cyklu „Trudne sprawy” prowadzony jest przez Salezjańskie Liceum Ogólnokształcące im Dominika Savio we Wrocławiu.

Zainteresowanie kulturą wśród Polaków jest niezmiennie na podobnym, niskim poziomie. Niemal 3/4 badanych deklaruje, że nie interesuje się tą dziedziną życia. W bardzo małym stopniu zauważalni przez odbiorców są też sponsorzy wydarzeń kulturalnych – wynika z badania ARC Rynek i Opinia. W ciągu ostatniego roku liczba osób deklarujących zainteresowanie kulturą wzrosła nieznacznie – z 23% do 27%. Jednocześnie zdecydowanie największa grupa osób deklaruje, że w ogóle nie interesuje się kulturą (43%). Wśród osób, które zadeklarowały, że trochę lub bardzo interesują się kulturą, najbardziej popularnymi sposobami kontaktu z kulturą są oglądanie telewizji (98%), oglądanie filmów na DVD (46%), chodzenie do kina (44%) oraz czytanie książek (37%). 60% Polaków w ogóle nie czyta książek. To jeden z najgorszych wskaźników w Europie. Przykładowo w Niemczech nie czyta tylko 20% społeczeństwa. >> To nie jest zjawisko pozytywne << – powiedziała Karolina – uczennica klasy I SLO, która przyznała również, że jej rówieśnicy >> wybierają prostsze formy kultury, jak książka czy muzyka, a nie na przykład teatr, kino czy opera. << Popularność telewizji Karolina uzasadniła m.in. łatwością dostępu do niej, wygodą i sposobem na „zabicie nudy”.

W trakcie audycji przypomniano, że w listopadzie 2001 r. Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych ogłosiło 21 maja Światowym Dniem Różnorodności Kulturowej Dialogu i Rozwoju. Był to rezultat przyjęcia w ramach Rezolucji 57/249 Powszechnej Deklaracji UNESCO o różnorodności kulturowej. W Polsce ten 21 maja jest obchodzony jako Dzień Rozwoju Kulturalnego.

Radiosłuchacze, łącząc się telefonicznie ze studiem, zwracali uwagę na liczne zjawiska dewastujące kulturę. Wyrażali też przekonanie, że kultura jest przejawem kreatywności, poruszenia myśli i pozytywnych uczuć. Podkreślali też wartość kultury, jako inspiracji do tworzenia wartości i dzieł. Kultura – zdaniem wielu osób – to całokształt materialnego i duchownego dorobku ludzkości gromadzony, utrwalany i wzbogacany w ciągu jej dziejów, przekazywany z pokolenia na pokolenie; w skład tak pojętej kultury wchodzą nie tylko wytwory materialne i instytucje społeczne, ale także zasady współżycia społecznego, sposoby postępowania, wzory, kryteria ocen estetycznych i moralnych przyjęte w danej zbiorowości i wyznaczające obowiązujące zachowania. >> Bylibyśmy zacofanymi chamami << – gdybyśmy nie korzystali z kultury – stwierdziła jedna z osób, zapytana o wartość kultury, podczas sondy ulicznej przeprowadzonej przed audycją.

Na szczególną uwagę zasługiwała też wypowiedź jednej z radiosłuchaczek – emerytowanej pedagog, która poruszyła znaczenie języka mówionego i czytanego w kulturze, szczególnie języka ojczystego i jego czystości. Ze wzruszeniem przyznała, że tracąc obecnie wzrok, nie może się pogodzić z tym, że nie może czytać, ale tym bardziej słucha piękna mowy.

Pojawił się także wątek dotyczący Wrocławia jako Europejskiej Stolicy Kultury w 2016 r. Ideą Europejskiej Stolicy Kultury jest wzajemne poznanie, zbliżenie i dialog międzykulturowy Europejczyków. Miasta noszące tytuł Europejskiej Stolicy Kultury mają niepowtarzalną szansę nie tylko wnieść wkład w rozwiązywanie kwestii ważnych dla naszego kontynentu, ale także przyspieszyć swój rozwój i zyskać skuteczną promocję. Program pod nazwą „Europejskie Miasta Kultury” był zainicjowany przez grecką minister kultury Melina Mercouri w 1985 roku. Pierwszym miastem, które otrzymało ten status, były Ateny.

Gościem audycji był Krzysztof Kotowicz – redaktor naczelny nowo powstałego portalu VVENA.PL. W intro portalu jest mowa o „wyprawie na kontynent kreatywności” poprzez sieć internetową. Witryna jest formułą poszukiwania kreatywnych osób i zespołów chcących zakomunikować światu o swoim dorobku, szczególnie w sferze kultury. Jak zauważył w rozmowie twórca portalu: >> Bardzo często blisko nas są ludzie twórczy, których nie doceniamy, nie dostrzegamy, mający swoje życie zawodowe i różne społeczne usytuowania. Osoby te tworzą rzeczy unikalne, niezwykłe, potrafią z prozaicznego przedmiotu czy wydarzenia wydobyć głębszy sens. Na tym właśnie polega kultura, a więc tworzenie. <<

Na zakończenie audycji przypomniano słowa Jana Pawła II: >> Jestem synem Narodu, który przetrwał najstraszliwsze doświadczenia dziejów, który wielokrotnie sąsiedzi skazywali na śmierć – a on pozostał przy życiu i pozostał sobą. Zachował własną tożsamość i zachował pośród rozbiorów i okupacji własną suwerenność jako Naród – nie w oparciu o jakiekolwiek inne środki fizycznej potęgi, ale tylko w oparciu o własną kulturę, która okazała się w tym wypadku potęgą większą od tamtych potęg. I dlatego też to, co tutaj mówię na temat praw Narodu u podstaw kultury i przyszłości, nie jest echem żadnego „nacjonalizmu”, ale pozostaje trwałym elementem ludzkiego doświadczenia i humanistycznych perspektyw człowieka. Buduje tożsamość narodu. <<

ks. Jerzy Babiak

ZAPIS AUDIO AUDYCJI „TRUDNE SPRAWY”: TUTAJ